सरदार वल्लभभाई पटेल
३१ ऑक्टोबर १८७५ - १५ डिसेंबर १९५०
जन्म व कौटुंबीक जीवन
वल्लभभाई झवेरभाई पटेल याचा जन्म त्यांच्या मामाच्या घरी नडीयाद - गुजरात येथे झाला. त्यांची अचूक जन्मतारिख द्न्यात नाही, त्यांनी मॅट्रीक परीक्षेवेळी स्वतःची जन्म तारीख ३१ ओक्टोबर अशी लिहिली होती. हिंदू धर्मिय पिता झवेरभाई व माता लाडबा यांचे ते चौथे पुत्र होत.
झवेरभाई खेडा जिल्ह्याच्या करमसद गावचे रहिवासी होते. सोमाभाई, नरसिंहभाई व विठ्ठलभाई (विठ्ठलभाई - पुढे राजकारणीही झाले) ही त्यांची मोठी भावंडे होत. त्यांना एक धाकटा भाऊ - काशीभाई व धाकटी बहिण - दहीबा ही होती. बालपणी वल्लभभाई वडिलांना शेतात मदत करत असत. १८ वर्षाचे झाले असता त्यांचे लग्न जवळच्या गावातील १२ / १३ वर्षाच्या झवेरबा यांच्यासोबत झाले.
वल्लभभाई मॅट्रीकची परीक्षा तुलनेने उशिरा म्हणजे २२ वर्षाचे असताना उत्तीर्ण झाले. इतरांकडे पुस्तके मागून, कुटुंबापासून दूर राहून दोन वर्षात वल्लभभाई वकीलीची परिक्षा उत्तीर्ण झाले. यानंतर गोध्रा येथे झवेरबांसोबत त्यांनी गृहस्थ जीवनाची सुरूवात केली. तिथल्या बार कौन्सिलमध्येही नाव नोंदवले. झवेरबांपासून त्यांना दोन अपत्ये झाली - १९०४ मध्ये मणीबेन आणि १९०६ मध्ये डाह्याभाई. गुजरातमध्ये त्या वेळी ब्युबोनिक प्लेगची साथ पसरली होती. या काळात त्यांनी स्वतःच्या कुटुंबास सुरक्षित स्थानी हलवले. वल्लभभाई गोधरा, बोरसद व आणंद भागात वकिली करत असताना करमसदच्या घराची जबाबदारीही बघत होते.
राजकीय जीवन
सरदार वल्लभभाई पटेल (३१ ओक्टोबर १८७५ - १५ डिसेम्बर १९५०) भारत भारताचे एक राजकीय व सामाजिक नेते होते, ज्यांनी देशाच्या स्वातंत्र्य लढ्यात व स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर भारताच्या राजकीय एकत्रीकरणात महत्वाचे योगदान दिले. त्यांना 'सरदार' ह्या पदवीने संबोधित केले जाई. ते पेशाने वकील होती. वकीलीच्या काळात ते महात्मा गांधीच्या प्रभावाखाली आले. गुजरातच्या खेडा, बोरसद आणि बारडोली गावाच्या खेडूतांना संघटित करून इंग्रजी अत्याचाराचा प्रतिकार केला. या सत्याग्रहानंतर त्यांची गणना गुजरातच्या प्रभावशाली नेत्यांमध्ये होऊ लागली.
भारतीय राष्ट्रीय कॉग्रेसचे ते एक महत्वाचे नेते होते. १९३४ व १९३७च्या निवडणूकांमध्ये त्यांनी पक्षाचे संघटनही बघितले. भारत छोडो आंदोलनात ते आघाडीवर होते. भारताचे पहिले गृहमंत्री व उपपंतप्रधान या रूपात त्यांनी पंजाब व दिल्लीच्या निराश्रितांच्या मदतीसाठी व फाळणीनंतर उफाळलेल्या हिंसाचारानंतर शांती पुन:स्थापनेकरिताही त्यांनी कार्य केले. सरदारांनी केलेले ५६५ अर्धस्वायत्त संस्थानांचे भारतात विलिनीकरण हे त्यांचे सर्वात महत्वाचे कार्य होय. मुत्सद्दीगिरी व वेळ पडल्यास सैन्यबळ वापरून सरदारांनी संस्थाने भारतात विलीन केली. ते भारताचे 'लोहपुरूष' म्हणून ओळखले जातात. सरदार, मुक्त व्यापार व मालकी हक्कांचे समर्थक होते.
संधर्भ : विकिपीडिया
वल्लभभाई झवेरभाई पटेल याचा जन्म त्यांच्या मामाच्या घरी नडीयाद - गुजरात येथे झाला. त्यांची अचूक जन्मतारिख द्न्यात नाही, त्यांनी मॅट्रीक परीक्षेवेळी स्वतःची जन्म तारीख ३१ ओक्टोबर अशी लिहिली होती. हिंदू धर्मिय पिता झवेरभाई व माता लाडबा यांचे ते चौथे पुत्र होत.
झवेरभाई खेडा जिल्ह्याच्या करमसद गावचे रहिवासी होते. सोमाभाई, नरसिंहभाई व विठ्ठलभाई (विठ्ठलभाई - पुढे राजकारणीही झाले) ही त्यांची मोठी भावंडे होत. त्यांना एक धाकटा भाऊ - काशीभाई व धाकटी बहिण - दहीबा ही होती. बालपणी वल्लभभाई वडिलांना शेतात मदत करत असत. १८ वर्षाचे झाले असता त्यांचे लग्न जवळच्या गावातील १२ / १३ वर्षाच्या झवेरबा यांच्यासोबत झाले.
वल्लभभाई मॅट्रीकची परीक्षा तुलनेने उशिरा म्हणजे २२ वर्षाचे असताना उत्तीर्ण झाले. इतरांकडे पुस्तके मागून, कुटुंबापासून दूर राहून दोन वर्षात वल्लभभाई वकीलीची परिक्षा उत्तीर्ण झाले. यानंतर गोध्रा येथे झवेरबांसोबत त्यांनी गृहस्थ जीवनाची सुरूवात केली. तिथल्या बार कौन्सिलमध्येही नाव नोंदवले. झवेरबांपासून त्यांना दोन अपत्ये झाली - १९०४ मध्ये मणीबेन आणि १९०६ मध्ये डाह्याभाई. गुजरातमध्ये त्या वेळी ब्युबोनिक प्लेगची साथ पसरली होती. या काळात त्यांनी स्वतःच्या कुटुंबास सुरक्षित स्थानी हलवले. वल्लभभाई गोधरा, बोरसद व आणंद भागात वकिली करत असताना करमसदच्या घराची जबाबदारीही बघत होते.
राजकीय जीवन
सरदार वल्लभभाई पटेल (३१ ओक्टोबर १८७५ - १५ डिसेम्बर १९५०) भारत भारताचे एक राजकीय व सामाजिक नेते होते, ज्यांनी देशाच्या स्वातंत्र्य लढ्यात व स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर भारताच्या राजकीय एकत्रीकरणात महत्वाचे योगदान दिले. त्यांना 'सरदार' ह्या पदवीने संबोधित केले जाई. ते पेशाने वकील होती. वकीलीच्या काळात ते महात्मा गांधीच्या प्रभावाखाली आले. गुजरातच्या खेडा, बोरसद आणि बारडोली गावाच्या खेडूतांना संघटित करून इंग्रजी अत्याचाराचा प्रतिकार केला. या सत्याग्रहानंतर त्यांची गणना गुजरातच्या प्रभावशाली नेत्यांमध्ये होऊ लागली.
भारतीय राष्ट्रीय कॉग्रेसचे ते एक महत्वाचे नेते होते. १९३४ व १९३७च्या निवडणूकांमध्ये त्यांनी पक्षाचे संघटनही बघितले. भारत छोडो आंदोलनात ते आघाडीवर होते. भारताचे पहिले गृहमंत्री व उपपंतप्रधान या रूपात त्यांनी पंजाब व दिल्लीच्या निराश्रितांच्या मदतीसाठी व फाळणीनंतर उफाळलेल्या हिंसाचारानंतर शांती पुन:स्थापनेकरिताही त्यांनी कार्य केले. सरदारांनी केलेले ५६५ अर्धस्वायत्त संस्थानांचे भारतात विलिनीकरण हे त्यांचे सर्वात महत्वाचे कार्य होय. मुत्सद्दीगिरी व वेळ पडल्यास सैन्यबळ वापरून सरदारांनी संस्थाने भारतात विलीन केली. ते भारताचे 'लोहपुरूष' म्हणून ओळखले जातात. सरदार, मुक्त व्यापार व मालकी हक्कांचे समर्थक होते.
संधर्भ : विकिपीडिया
No comments:
Post a Comment